Dieta ubogoresztkowa – zasady, wskazania, korzyści i jadłospis

Spis treści

• Co to jest dieta ubogoresztkowa?
• Zasady stosowania diety ubogoresztkowej
• Dozwolone i zakazane produkty w diecie ubogoresztkowej
• Korzyści zdrowotne diety ubogoresztkowej
• Skutki uboczne i zagrożenia diety ubogoresztkowej
• Wskazania i przeciwwskazania do stosowania diety ubogoresztkowej
• Przykładowy jadłospis na diecie ubogoresztkowej
• Podsumowanie – czy warto stosować dietę ubogoresztkową?
• Bibliografia i źródła naukowe

Co to jest dieta ubogoresztkowa?

Dieta ubogoresztkowa (ang. low-residue diet) to sposób żywienia, w którym możliwie najbardziej redukuje się ilość niestrawionych resztek pokarmowych. Największą część tych resztek stanowi błonnik pokarmowy, będący frakcją węglowodanów złożonych występującą w produktach roślinnych. W kontekście układu pokarmowego błonnik, zwłaszcza ten nierozpuszczalny, odpowiada za zwiększanie objętości mas kałowych i przyspieszanie perystaltyki jelit.

W przypadku zdrowej populacji wysoka podaż błonnika jest uznawana za korzystną, gdyż wspiera profilaktykę zaparć, sprzyja rozwojowi korzystnej mikroflory jelitowej i obniża ryzyko chorób metabolicznych. Jednak w sytuacjach klinicznych, takich jak zaostrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (Colitis ulcerosa), nadmierna ilość włókna może pogłębiać dolegliwości bólowe i nasilać stany zapalne. Wówczas zaleca się przejściowe ograniczenie spożycia błonnika do wartości minimalnych – w praktyce nawet do 5–10 g dziennie (Madsen & Fuglsang, 2019).

Zgodnie z praktyką kliniczną, dieta ubogoresztkowa może być ponadto stosowana podczas przygotowań do badań endoskopowych (jak kolonoskopia), by oczyścić jelito grube i zapewnić lepszą widoczność ścian jelit. Zalecana jest również pacjentom po zabiegach chirurgicznych na przewodzie pokarmowym, gdy konieczne jest czasowe odciążenie jelit.

Jak działa dieta ubogoresztkowa?

Mechanizm działania diety ubogoresztkowej opiera się przede wszystkim na ograniczeniu do minimum frakcji błonnika (zwłaszcza nierozpuszczalnego), która w normalnych warunkach wiąże wodę, zwiększając ilość oraz częstotliwość stolca. Gdy zmniejszamy jego podaż w diecie, stolce stają się mniej obfite i pojawiają się rzadziej. W konsekwencji:

• Zmniejsza się mechaniczne tarcie mas kałowych o ściany jelita,
• Redukuje się ryzyko podrażnień i stanów zapalnych w obrębie śluzówki,
• Łatwiejsza staje się kontrola objawów, takich jak biegunki, wzdęcia i bóle brzucha (Smith, Smith & Heaton, 2020).

Dieta ubogoresztkowa jest szczególnie cenna w fazach ostrej niedrożności lub podczas leczenia stanów zapalnych, kiedy nawet niewielka ilość dodatkowego „obciążenia” jelit może nasilać ból i inne dolegliwości. Jednak z uwagi na fakt, że błonnik bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu mikroflory jelitowej, a także ma znaczenie w regulacji profilu lipidowego i gospodarki węglowodanowej, zaleca się stosowanie takiej diety jedynie pod nadzorem specjalisty i tylko tak długo, jak jest to konieczne z medycznego punktu widzenia (Kaczmarek, Liu & Clapper, 2019).

Kiedy stosuje się dietę ubogoresztkową?

Dieta ubogoresztkowa bywa stosowana przede wszystkim w następujących sytuacjach:

1. Choroby zapalne jelit: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna, zwłaszcza w okresach zaostrzenia. Ograniczenie błonnika może wówczas złagodzić biegunki, bóle brzucha i częstotliwość wypróżnień.
2. Zespół jelita drażliwego (IBS): U pacjentów z postacią biegunkową (IBS-D) krótkoterminowe ograniczenie błonnika nierozpuszczalnego pomaga czasowo opanować objawy, takie jak nadmierne wzdęcia i uczucie parcia.
3. Przygotowanie do badań endoskopowych: Kolonoskopia i sigmoidoskopia wymagają oczyszczenia jelita, co ułatwia właściwą ocenę śluzówki. Dieta ubogoresztkowa przez 1–3 dni przed badaniem wspomaga ten proces (Madsen & Fuglsang, 2019).
4. Okres rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej: Po resekcjach jelit, operacjach na żołądku lub innych zabiegach chirurgicznych, gdzie konieczne jest czasowe wyciszenie pracy jelit, ograniczenie błonnika może przyspieszyć gojenie i zminimalizować ryzyko komplikacji.
5. Stany zagrażające niedrożnością jelit: W przypadku kiedy występuje podejrzenie zwężenia światła jelita lub częściowa niedrożność, zmniejszona ilość resztek ogranicza dodatkowe rozciąganie i nacisk na ściany jelit.

Niezbędne jest przy tym zawsze uzyskanie konsultacji lekarskiej, ponieważ samodzielne wdrożenie diety ubogoresztkowej – zwłaszcza na dłuższą metę – może wywołać niekorzystne skutki zdrowotne i powikłania.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak właściwie wdrożyć dietę ubogoresztkową oraz jak dostosować plan żywieniowy do swoich indywidualnych potrzeb, sprawdź ofertę dietetyka w Lublinie, który przygotuje dla Ciebie skuteczną dietę online.

Zasady stosowania diety ubogoresztkowej

Podstawowym celem diety ubogoresztkowej jest redukcja błonnika do poziomu około 5–10 g dziennie, podczas gdy w standardowych zaleceniach dla osoby zdrowej wartość ta wynosi 25–35 g na dobę (Trumbo et al., 2002). Oprócz tego zwraca się uwagę na kilka dodatkowych aspektów:

1. Obróbka termiczna posiłków: Produkty przeznaczone do spożycia powinny być gotowane, duszone, pieczone w folii bądź na parze. Smażenie i grillowanie zwiększają ciężkostrawność potraw, co może powodować dodatkowe obciążenie układu pokarmowego.
2. Ograniczenie produktów tłustych: Wysoka zawartość tłuszczu, szczególnie tłuszczów nasyconych, może spowalniać trawienie i wydłużać pasaż jelitowy, dlatego zaleca się wybieranie chudych mięs, niskotłuszczowego nabiału i rafinowanych olejów roślinnych (w małych ilościach).
3. Unikanie ostrych przypraw i potraw wzdymających: Ostre przyprawy (np. papryczka chili, pieprz cayenne), warzywa kapustne czy rośliny strączkowe mogą nasilać dolegliwości bólowe i wzdęcia, dlatego w diecie ubogoresztkowej ogranicza się je lub całkowicie wyklucza.
4. Spożywanie większej ilości płynów: Nawodnienie jest kluczowe, szczególnie przy skłonnościach do zaparć, które mogą nasilać się przy niskiej podaży błonnika. Woda niegazowana, słabe herbaty czy delikatne napary ziołowe (np. rumianek, mięta) to najczęściej zalecane napoje.
5. Regularność posiłków: Spożywanie mniejszych porcji, ale w regularnych odstępach czasu, pomaga uniknąć nadmiernego obciążenia jelit w jednym posiłku.

Ile błonnika można spożywać na diecie ubogoresztkowej?

W praktyce klinicznej zaleca się, by nie przekraczać 10 g błonnika dziennie w diecie ubogoresztkowej, choć dokładna ilość bywa dostosowywana indywidualnie do pacjenta. Niektórzy specjaliści stosują jeszcze niższe limity (ok. 5 g/dzień) w wyjątkowo ostrych stanach zapalnych lub przy wysokim ryzyku niedrożności (Chern et al., 2021).

Tak restrykcyjna redukcja błonnika wymaga bardzo skrupulatnego planowania jadłospisu, ponieważ wiele popularnych produktów (choćby pełnoziarniste pieczywo, płatki owsiane, orzechy, warzywa) musi zostać wyeliminowanych bądź znacząco ograniczonych. Aby uniknąć niedoborów, warto zwracać uwagę na inne źródła składników odżywczych i stosować, jeśli to konieczne, odpowiednio dobrane suplementy.

Czy dieta ubogoresztkowa jest lekkostrawna?

Dieta ubogoresztkowa jest z założenia dietą lekkostrawną, ponieważ ogranicza zarówno błonnik, jak i ciężkostrawne potrawy wysokotłuszczowe czy smażone. Jednak „lekkość” tej diety jest ściśle związana z jej czasem trwania i sposobem realizacji. W krótkim okresie (kilka dni lub tygodni) wdrożenie zasad lekkostrawności niesie korzyści w postaci odciążenia przewodu pokarmowego.

Z drugiej strony, długoterminowe utrzymywanie diety ubogoresztkowej może być obarczone wyższym ryzykiem niedoborów mikro- i makroskładników. Błonnik odgrywa bowiem istotną rolę w żywieniu człowieka, m.in. wpływa korzystnie na mikroflorę jelitową, profil lipidowy i glikemię. Stąd też „lekkość” diety ubogoresztkowej jest korzystna przede wszystkim w sytuacjach wymagających ograniczenia drażniących czynników. Po ustąpieniu stanu zapalnego lub po zakończeniu badań diagnostycznych pacjentowi zazwyczaj zaleca się stopniowy powrót do diety o wyższej zawartości błonnika (Lupton, Betteridge & Deehan, 2009).

Dozwolone i zakazane produkty w diecie ubogoresztkowej

Jednym z najbardziej praktycznych aspektów diety niskobłonnikowej jest dokładny dobór produktów. Poniżej zestawiono pokarmy zalecane (dozwolone) oraz te, których należy unikać (zakazane), aby skutecznie zmniejszyć ilość spożywanego błonnika.

Produkty dozwolone w diecie ubogoresztkowej

1. Pieczywo i zboża rafinowane
   • Białe pieczywo pszenne (bez dodatku otrębów i nasion),
   • Bułki pszenne, kajzerki, tostowe pieczywo pszenne,
   • Biały ryż, kasza manna, drobna kasza kukurydziana (polenta),
   • Makaron z białej mąki (pszennej typ 500 lub 550).
2. Warzywa niskobłonnikowe, najlepiej po obróbce
   • Marchew gotowana i przetarta,
   • Dynia, cukinia (bez pestek i skórki), kabaczek,
   • Ziemniaki (bez skórki), najlepiej w formie puree,
   • Kalafior i brokuły – często jednak limitowane lub stosowane w niewielkich ilościach i poddawane dokładnej obróbce (dokładne gotowanie, blendowanie).
3. Owoce łatwostrawne, pozbawione pestek i skórki
   • Jabłka pieczone, przetarte, mus jabłkowy bez dodatku cukru,
   • Banany dojrzałe (w niewielkich ilościach),
   • Brzoskwinie i gruszki w postaci przecierów lub kompotów bez skórki,
   • Soki owocowe klarowne (np. jabłkowy), w niewielkich ilościach.
4. Chude źródła białka
   • Mięso drobiowe (kurczak, indyk) w formie gotowanej, duszonej lub pieczonej,
   • Cielęcina i chuda wołowina (bez przerostów tłuszczu),
   • Chude ryby (np. dorsz, sola, morszczuk),
   • Jaja – przeważnie białko, żółtko w ograniczonych ilościach (zwłaszcza w przypadku schorzeń wątroby),
   • Niskotłuszczowy nabiał (jogurt naturalny, kefir, maślanka, twaróg chudy).
5. Tłuszcze
   • Masło w niewielkich ilościach,
   • Olej rzepakowy, słonecznikowy (rafinowany) – stosowane z umiarem,
   • Margaryna wysokiej jakości, pozbawiona dużych ilości kwasów trans.
6. Pozostałe produkty i przyprawy
   • Delikatne przyprawy: sól, biały pieprz, bazylia, koperek (w małej ilości),
   • Kisiele i galaretki owocowe (o ile nie zawierają kawałków owoców z pestkami czy skórką),
   • Cukier, miód (umiarkowanie), słodziki bezbłonnikowe.

Produkty zakazane na diecie ubogoresztkowej

1. Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik
   • Pieczywo razowe, graham, z otrębami lub ziarnami,
   • Makarony pełnoziarniste, ciemny ryż (brązowy, dziki),
   • Kasze grube (gryczana, jęczmienna, pęczak, jaglana).
2. Surowe, twarde i włókniste warzywa
   • Sałata, surowy szpinak, kapusta pekińska, brukselka,
   • Kapusta biała, czerwona, kiszona (z powodu dużej zawartości błonnika i właściwości wzdymających),
   • Warzywa korzeniowe w postaci surowej (marchew, seler, burak – bez wcześniejszego ugotowania i przetarcia).
3. Owoce z pestkami i skórkami, suszone owoce
   • Jabłka ze skórką, maliny, jeżyny, porzeczki, truskawki (wysoka ilość pestek i błonnika),
   • Śliwki (świeże i suszone), morele suszone, rodzynki,
   • Cytrusy z błonkami (pomarańcze, mandarynki, grejpfruty).
4. Rośliny strączkowe
   • Fasola (jaś, czerwona, biała), groch, soczewica, ciecierzyca – wszystkie te produkty charakteryzują się wysoką zawartością błonnika i mogą wywoływać wzdęcia.
5. Potrawy tłuste i ciężkostrawne
   • Dania typu fast food (frytki, hamburgery ze smażonym mięsem),
   • Tłuste mięsa i wędliny (boczek, salami, kiełbasy z dużą zawartością tłuszczu),
   • Potrawy smażone na głębokim oleju.
6. Orzechy, nasiona, pestki
   • Orzechy włoskie, laskowe, migdały, pestki dyni, słonecznika,
   • Masło orzechowe z kawałkami orzechów, chałwa, sezam.
7. Napoje gazowane i produkty drażniące
   • Cola, słodzone napoje gazowane, tonik, piwo,
   • Mocna czarna kawa (szczególnie z fusami), herbata z dużą zawartością teiny,
   • Alkohole wysokoprocentowe i wina musujące (mogą drażnić śluzówkę jelit).

Korzyści zdrowotne diety ubogoresztkowej

Mimo ograniczeń, dieta ubogoresztkowa może przynieść szereg korzyści w określonych sytuacjach klinicznych, ponieważ chroni błonę śluzową jelit przed nadmiernym obciążeniem i wspiera proces gojenia oraz regeneracji.

Dieta ubogoresztkowa a zdrowie jelit

Kiedy układ pokarmowy jest w stanie zapalnym, np. przy chorobie Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, obecność dużej ilości błonnika nierozpuszczalnego może dodatkowo uszkadzać delikatną śluzówkę i pogłębiać stan zapalny. Ograniczenie włókna prowadzi do:

• Mniejszej ilości stolca i mniejszej częstotliwości wypróżnień,
• Zmniejszonego mechanicznego drażnienia ścian jelita,
• Ułatwienia pracy jelit w sytuacjach, gdy muszą się one regenerować (Chern et al., 2021).

Dzięki zakupieniu indywidualnego planu treningowego online możesz kompleksowo uzupełnić swój plan żywieniowy o dedykowane ćwiczenia, które pomogą Ci zadbać o kondycję fizyczną, nawet podczas stosowania restrykcyjnej diety.

Dieta ubogoresztkowa przy chorobie Leśniowskiego-Crohna i zespole jelita drażliwego (IBS)

W chorobie Leśniowskiego-Crohna, zależnie od lokalizacji zmian zapalnych (jelito cienkie czy grube), dieta ubogoresztkowa może przynieść znaczną poprawę komfortu życia pacjenta, ograniczając objawy bólowe oraz częste biegunki. Przy IBS z dominującą biegunką (IBS-D) krótkotrwałe zmniejszenie podaży błonnika nierozpuszczalnego może pomóc ustabilizować wypróżnienia i ograniczyć uczucie wzdęcia.

W przypadku IBS ważne jest jednak zachowanie ostrożności, ponieważ niekiedy błonnik rozpuszczalny (np. z owsa, nasion babki jajowatej) może wspomagać pracę jelit i łagodzić objawy. Dlatego lekarze i dietetycy zalecają często dietę FODMAP lub inne modele żywieniowe oparte na indywidualnej tolerancji danego pacjenta (Eswaran, Muir & Chey, 2017).

Skutki uboczne i zagrożenia diety ubogoresztkowej

Każda interwencja dietetyczna, zwłaszcza restrykcyjna, niesie ze sobą potencjalne ryzyko. W przypadku diety ubogoresztkowej największym zagrożeniem jest długotrwałe ograniczenie ważnych dla zdrowia składników, w tym witamin, minerałów oraz błonnika, który wspomaga pracę jelit.

Niedobory witamin i minerałów

Ograniczenie w diecie wielu warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i strączkowych może prowadzić do niedoborów takich mikroskładników, jak:

• Żelazo: Często występuje w strączkach, produktach pełnoziarnistych i zielonych warzywach liściastych, które w diecie ubogoresztkowej są eliminowane lub bardzo ograniczane.
• Wapń: Warzywa liściaste (brokuły, jarmuż) mają spory udział w podaży wapnia w diecie roślinnej, co przy ich eliminacji może skutkować niedoborami.
• Witaminy z grupy B: Produkty zbożowe pełnoziarniste i rośliny strączkowe to główne źródła witamin B1, B2, B6 i B9 (kwas foliowy).
• Witamina C: Znajduje się przede wszystkim w surowych warzywach i owocach (np. papryka, natka pietruszki, cytrusy). Ograniczenia na diecie ubogoresztkowej powodują, że trudniej uzyskać odpowiednie ilości tej witaminy (Shukla, Dell’era & Jess, 2020).

Aby uniknąć niedoborów, w niektórych sytuacjach zaleca się włączenie suplementacji witaminowej i mineralnej, zwłaszcza w formach dobrze przyswajalnych i po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Problemy z perystaltyką jelit i zaparcia

Choć dieta ubogoresztkowa stosowana bywa przy biegunkach, paradoksalnie może prowadzić do zaparć, jeśli nie zadba się o odpowiednie nawodnienie i minimalną ilość błonnika rozpuszczalnego. Błonnik w normalnych warunkach przyczynia się do wiązania wody w masach kałowych, co ułatwia ich przesuwanie przez jelita. Jego brak może wydłużać czas pasażu jelitowego i utrudniać wypróżnienia.

Co więcej, dłuższe zaparcia mogą prowadzić do powikłań, takich jak żylaki odbytu (hemoroidy) czy szczeliny odbytu, a także dyskomfortu i wzdęć.

Czy dieta ubogoresztkowa wpływa na florę bakteryjną jelit?

Flora bakteryjna (mikrobiota) jelit jest niezwykle istotna dla zachowania równowagi zdrowotnej organizmu. Bakterie te uczestniczą w syntezie pewnych witamin (np. K i niektórych z grupy B), wspomagają trawienie i utrzymują szczelność bariery jelitowej. Błonnik, zwłaszcza frakcja rozpuszczalna, stanowi ważne źródło pożywienia dla bakterii probiotycznych.

Gdy eliminujemy znaczącą część błonnika, pozbawiamy je „paliwa”, co może:

• Sprzyjać przerostowi niekorzystnych gatunków bakterii,
• Powodować zaburzenia równowagi mikroflory (dysbiozę),
• Osłabiać funkcje obronne przewodu pokarmowego (Kaczmarek, Liu & Clapper, 2019).

Dlatego u pacjentów długotrwale korzystających z diety ubogoresztkowej, zwłaszcza tych przyjmujących antybiotyki, czasami zaleca się probiotyki (np. Lactobacillus, Bifidobacterium) – oczywiście pod warunkiem, że jest to dobrze tolerowane i wskazane medycznie.

Długoterminowe konsekwencje diety ubogoresztkowej

W perspektywie wieloletniej ograniczenie błonnika w diecie może zwiększać ryzyko:

1. Chorób układu krążenia: Błonnik sprzyja regulacji poziomu cholesterolu we krwi. Jego niskie spożycie często koreluje ze wzrostem frakcji LDL (tzw. „złego” cholesterolu).
2. Nowotworów jelita grubego: Badania epidemiologiczne sugerują, że dieta bogatoresztkowa (wysokobłonnikowa) ma działanie protekcyjne w kontekście raka jelita grubego, dlatego ograniczenie błonnika może zwiększać ryzyko rozwoju zmian nowotworowych (Aune et al., 2011).
3. Zaburzeń metabolicznych: Błonnik pomaga w stabilizacji poziomu glukozy we krwi oraz w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, a jego niedostateczne spożycie może wiązać się z większą podatnością na otyłość, insulinooporność czy cukrzycę typu 2.

Z uwagi na wymienione zagrożenia, dieta ubogoresztkowa nie powinna być stosowana długotrwale u osób, które nie mają istotnych wskazań medycznych.

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania diety ubogoresztkowej

Dieta ubogoresztkowa jest narzędziem terapeutycznym – użytecznym w określonych stanach chorobowych, lecz potencjalnie szkodliwym przy niewłaściwym lub nadmiernie długim zastosowaniu.

Kto powinien stosować dietę ubogoresztkową?

• Pacjenci z chorobami zapalnymi jelit w fazie zaostrzenia: Choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego – w celu zmniejszenia podrażnień i ograniczenia biegunek.
• Osoby przygotowujące się do badań endoskopowych: Kolonoskopia, sigmoidoskopia – aby zapewnić lepszą widoczność ścian jelita.
• Pacjenci po zabiegach chirurgicznych: Szczególnie w obrębie jelita cienkiego i grubego, aby ułatwić proces gojenia.
• Osoby ze znacznym ryzykiem niedrożności jelit: Zwężenia lub zrosty w jelitach mogą wymagać maksymalnego ograniczenia obciążeń pokarmowych.
• Pacjenci z ciężką postacią biegunek (np. w ramach IBS-D): Aby przejściowo wyciszyć objawy i zmniejszyć częstotliwość wypróżnień.

Jeśli chcesz dodatkowo zadbać o swoje zdrowie oraz skutecznie połączyć aspekty żywieniowe z treningowymi, rozważ skorzystanie z usług trenera personalnego online. Dzięki temu otrzymasz wsparcie dostosowane do Twoich potrzeb, które pomoże Ci utrzymać wysoką jakość diety i treningu, nawet w trudnych okresach zdrowotnych.

Czy dieta ubogoresztkowa jest bezpieczna dla każdego?

Nie, dieta ubogoresztkowa nie jest odpowiednia dla wszystkich. Przeciwwskazania do jej stosowania (zwłaszcza bez nadzoru specjalisty) obejmują:

• Zdrowe osoby bez dolegliwości jelitowych: Nie ma korzyści z ograniczania błonnika u osób zdrowych, a może to prowadzić do niekorzystnych zmian w mikroflorze i niedoborów.
• Osoby z przewagą zaparć w IBS (IBS-C): Błonnik jest kluczowym elementem wspierającym perystaltykę w zaparciach, a jego ograniczenie może nasilić ten problem.
• Kobiety w ciąży i karmiące piersią: Zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest w tych okresach bardzo wysokie, a dieta ubogoresztkowa może utrudniać zaspokojenie zwiększonych potrzeb żywieniowych.
• Osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego: Niski poziom błonnika może zwiększać ryzyko hypercholesterolemii i innych zaburzeń lipidowych.
• Pacjenci z cukrzycą typu 2 (nieleczoną lub źle kontrolowaną): Błonnik pomaga w regulacji poziomu cukru, więc jego niskie spożycie może pogorszyć kontrolę glikemii.

Aby uzyskać jeszcze bardziej spersonalizowaną opiekę, możesz skorzystać z konsultacji z dietetykiem online. Profesjonalna konsultacja pozwoli Ci lepiej zrozumieć, jak dieta ubogoresztkowa wpływa na Twój organizm, a także jak optymalnie dostosować ją do Twoich potrzeb.

Przykładowy jadłospis na diecie ubogoresztkowej

Poniżej prezentujemy przykładowy, kilkudniowy jadłospis w formie tabeli, który może stanowić inspirację przy planowaniu diety ubogoresztkowej. Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie wzór poglądowy – dokładna kaloryczność, dobór produktów i wielkość porcji powinny być zawsze dostosowane do indywidualnych potrzeb i zaleceń lekarza lub dietetyka klinicznego.

Uwaga: Porcje należy dostosować do zapotrzebowania energetycznego i stanu zdrowia pacjenta. W przypadku diety ubogoresztkowej kluczowe jest zachowanie niskiej zawartości błonnika, dlatego wszelkie produkty takie jak warzywa czy owoce powinny być dobrze ugotowane i przetarte, a także pozbawione pestek i skórki.

Podsumowanie – czy warto stosować dietę ubogoresztkową?

Dieta ubogoresztkowa jest bez wątpienia skuteczna i cenna w określonych stanach chorobowych – zwłaszcza przy zaostrzeniach chorób zapalnych jelit, przygotowaniach do kolonoskopii czy w okresie rekonwalescencji po zabiegach operacyjnych na przewodzie pokarmowym. Ograniczenie błonnika pozwala jelitom odpocząć, łagodzi objawy bólowe, zmniejsza częstotliwość wypróżnień i pomaga w gojeniu się śluzówki.

Z drugiej strony, błonnik jest ważnym składnikiem diety zdrowego człowieka – wspiera mikroflorę jelitową, wpływa korzystnie na gospodarkę lipidową i węglowodanową, a także zmniejsza ryzyko zaparć i niektórych chorób nowotworowych. Długotrwałe stosowanie diety ubogoresztkowej może prowadzić do niedoborów witamin i minerałów, zaburzeń mikroflory jelitowej, a nawet zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów jelita grubego.

Właśnie dlatego dieta ubogoresztkowa powinna być:

• Stosowana krótko (najczęściej do kilku tygodni),
• Nadzorowana przez lekarza lub dietetyka,
• Modyfikowana w zależności od reakcji organizmu i fazy choroby,
• Stopniowo wycofywana na rzecz diety bogatszej w błonnik, gdy tylko pozwoli na to stan zdrowia.

Podsumowując, odpowiednio zaplanowana dieta ubogoresztkowa może być dużym wsparciem terapeutycznym, ale jej realizacja wymaga ostrożności, regularnej obserwacji i współpracy z fachowcem z zakresu żywienia.

Na koniec, aby być na bieżąco z nowinkami ze świata zdrowia i żywienia, obserwuj moje konto na Instagramie oraz dołącz do grupy FitForce na Facebooku.

Bibliografia i źródła naukowe

Poniżej przedstawiono listę wybranych publikacji naukowych w formacie APA, na których oparto powyższy artykuł:

1. Aune, D., Chan, D. S. M., Greenwood, D. C., Vieira, A. R., Rosenblatt, D. A. N., Vieira, R., … & Norat, T. (2011). Dietary fiber and breast cancer risk: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Annals of Oncology, 23(6), 1394–1402.
2. Chern, C. H., Tsang, S. F., Chuang, Y. H., & Chen, W. H. (2021). The role of low residue diets in the perioperative period of abdominal surgery. Clinical Nutrition ESPEN, 44, 104–111.
3. Eswaran, S., Muir, J., & Chey, W. D. (2017). Fiber and functional gastrointestinal disorders. The American Journal of Gastroenterology, 112(1), 31–40.
4. Kaczmarek, J. L., Liu, X., & Clapper, J. L. (2019). Low residue and microbiota in gastrointestinal disorders. Gut Microbes, 10(3), 435–440.
5. Lupton, J. R., Betteridge, V. A., & Deehan, E. C. (2009). Mechanisms and implications of the effects of dietary fiber on glucose tolerance. The Journal of Nutritional Biochemistry, 20(12), 1–9.
6. Madsen, J. L., & Fuglsang, S. (2019). Low fiber diet and bowel preparation for colonoscopy. World Journal of Gastrointestinal Endoscopy, 11(2), 133–138.
7. Shukla, A., Dell’era, L., & Jess, T. (2020). Dietary supplements and IBD. Nutrients, 12(6), 1780.
8. Smith, A. P., Smith, C. L., & Heaton, K. W. (2020). Fiber reduction in inflammatory bowel disease: a clinical trial. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 52(11–12), 2072–2079.
9. Trumbo, P., Schlicker, S., Yates, A. A., & Poos, M. (2002). Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein, and amino acids. Journal of the American Dietetic Association, 102(11), 1621–1630.

Dieta biała – czym jest? zasady, dozwolone produkty, korzyści zdrowotne i przykładowy jadłospis