Zmęczenie Obwodowe: Mechanizmy, Przyczyny i Wpływ na Trening Mięśni

Spis treści

• Zmęczenie Obwodowe – Definicja, Mechanizmy i Znaczenie w Treningu
• Zmęczenie Obwodowe Podczas Treningu – Główne Przyczyny i Obszary Występowania
  • Jak Powstaje Zmęczenie Obwodowe? Mechanizmy na Poziomie Mięśni
  • Obszary Występowania Zmęczenia Obwodowego: Rola Błony Komórkowej, Sprzężenia Wzbudzająco-Skurczowego i Cyklu Mostka Miozynowego
• Wpływ Zmęczenia Obwodowego na Trening Siłowy i Regenerację Mięśni
  • Zmęczenie Obwodowe w Trakcie Treningu: Jak Wpływa na Wydajność i Hipertrofię?
  • Zmęczenie Obwodowe po Treningu – Uszkodzenia Mięśni i Ich Wpływ na Regenerację
• Różnice Między Zmęczeniem Obwodowym a Centralnym – Kluczowe Aspekty
• Zarządzanie Zmęczeniem Obwodowym dla Optymalizacji Wyników Treningowych
• Najczęstsze Pytania i Odpowiedzi (FAQ)
• Podsumowanie

Zmęczenie Obwodowe – Definicja, Mechanizmy i Znaczenie w Treningu

Zmęczenie obwodowe to zjawisko, które odnosi się do spadku zdolności mięśni do generowania siły, niezależnie od sygnałów przekazywanych przez ośrodkowy układ nerwowy (OUN). W przeciwieństwie do zmęczenia centralnego, które dotyczy mózgu i rdzenia kręgowego, zmęczenie obwodowe ma swoje źródło w samych mięśniach. Dotyczy ono procesów zachodzących wewnątrz włókien mięśniowych, takich jak produkcja energii, przewodzenie impulsów nerwowych czy zdolność do skurczu mięśni.

Zmęczenie obwodowe bywa również określane jako zmęczenie peryferyjne, lokalne lub mięśniowe, co podkreśla jego bezpośrednie oddziaływanie na konkretne grupy mięśniowe. Główne mechanizmy tego zmęczenia obejmują zmniejszenie wrażliwości włókien mięśniowych na sygnały nerwowe oraz spadek zdolności do wytwarzania siły w wyniku akumulacji produktów ubocznych metabolizmu. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe dla optymalizacji treningu oraz skutecznego zarządzania regeneracją mięśni.

Zmęczenie Obwodowe Podczas Treningu – Główne Przyczyny i Obszary Występowania

Jak Powstaje Zmęczenie Obwodowe? Mechanizmy na Poziomie Mięśni

Zmęczenie obwodowe wynika z dwóch podstawowych mechanizmów:

1. Ograniczenie aktywacji włókien mięśniowych: Jest to zjawisko, w którym poszczególne włókna mięśniowe tracą wrażliwość na cykl pobudzania, co prowadzi do ich niewystarczającej aktywacji. Nawet przy stałym sygnale z OUN, mięśnie nie są w stanie efektywnie odpowiadać, co przekłada się na spadek siły generowanej przez mięśnie. Powodem może być uszkodzenie błony komórkowej włókien mięśniowych, która traci zdolność do przewodzenia potencjałów czynnościowych.
2. Ograniczenie zdolności włókien mięśniowych do generowania siły: Spowodowane jest to nagromadzeniem produktów ubocznych przemiany materii, takich jak jony wodoru, fosforany czy inne metabolity, które mogą wpływać na funkcjonowanie włókien mięśniowych. Ten mechanizm jest często określany jako stres metaboliczny i jest jednym z kluczowych czynników ograniczających wydajność mięśniową podczas długotrwałego wysiłku.

Obszary Występowania Zmęczenia Obwodowego: Rola Błony Komórkowej, Sprzężenia Wzbudzająco-Skurczowego i Cyklu Mostka Miozynowego

Zmęczenie obwodowe może dotyczyć różnych obszarów mięśni, z których każdy ma kluczowe znaczenie dla zdolności mięśni do generowania siły. Poniżej omówione są najważniejsze struktury i mechanizmy, które są zaangażowane w proces zmęczenia obwodowego.

Utrata Pobudliwości Sarkolemicznej: Rola Błony Komórkowej w Zmęczeniu Obwodowym

Błona komórkowa włókien mięśniowych, znana jako sarkolema, jest kluczowym elementem w procesie przewodzenia impulsów nerwowych z OUN do mięśni. Impulsy te, przemieszczając się wzdłuż błony komórkowej, stymulują skurcz mięśni. Jednakże, w przypadku zmęczenia obwodowego może dojść do utraty pobudliwości sarkolemicznej, co oznacza, że błona komórkowa traci zdolność do efektywnego przewodzenia tych impulsów.

Dwa główne mechanizmy mogą prowadzić do utraty pobudliwości sarkolemicznej:

• Wytwarzanie reaktywnych form tlenu (ROS): ROS mogą hamować działanie pompy sodowo-potasowej, która jest niezbędna do utrzymania równowagi jonowej w komórkach mięśniowych. Zakłócenie działania tej pompy prowadzi do zaburzenia potencjału błonowego, co z kolei osłabia zdolność błony komórkowej do przewodzenia impulsów nerwowych.
• Uszkodzenie błony komórkowej: Intensywny wysiłek fizyczny, szczególnie angażujący włókna mięśniowe typu II, może prowadzić do mikrouszkodzeń błony komórkowej. Te uszkodzenia zmniejszają zdolność włókien mięśniowych do odbierania i przewodzenia sygnałów nerwowych, co przekłada się na zmniejszoną wydajność mięśniową.

Zaburzenia Sprzężenia Wzbudzająco-Skurczowego: Kluczowy Mechanizm Zmęczenia Obwodowego

Sprzężenie wzbudzająco-skurczowe jest procesem, w którym impulsy nerwowe są przekształcane w sygnały chemiczne, co prowadzi do skurczu mięśni. Proces ten rozpoczyna się, gdy potencjały czynnościowe docierają do kanalików T w mięśniach, które przenoszą sygnał do wnętrza włókna mięśniowego. Tam, czujniki napięcia wykrywają impuls i inicjują uwalnianie jonów wapnia z retikulum sarkoplazmatycznego.

Zaburzenia w tym procesie mogą wynikać z dwóch głównych mechanizmów:

• Akumulacja jonów fosforanowych: Jony te mogą wiązać się z jonami wapnia w retikulum sarkoplazmatycznym, zmniejszając ich dostępność do wywołania skurczu mięśnia. W rezultacie, pomimo prawidłowego przewodzenia impulsów nerwowych, skurcz mięśniowy jest osłabiony.
• Zakłócenia w strukturach białkowych: Struktury białkowe, które utrzymują architekturę kanalików T, mogą ulegać uszkodzeniom w wyniku intensywnego wysiłku. To zakłóca proces przekazywania sygnału wzbudzająco-skurczowego i prowadzi do zmniejszenia siły generowanej przez mięśnie.

Wpływ Osłabienia Wrażliwości Włókien Mięśniowych na Zmęczenie Obwodowe

Ważnym aspektem zmęczenia obwodowego jest także utrata wrażliwości włókien mięśniowych na jony wapnia. Jony wapnia, uwalniane z retikulum sarkoplazmatycznego, są niezbędne do inicjacji skurczu mięśnia, ponieważ wiążą się z troponiną, co umożliwia interakcję miozyny z aktyną.

Osłabienie wrażliwości na jony wapnia może być wynikiem:

• Akumulacji metabolitów: Nagromadzenie jonów wodoru i fosforanów w mięśniach może prowadzić do zakwaszenia środowiska wewnątrzkomórkowego, co wpływa na funkcjonowanie troponiny i jej zdolność do wiązania jonów wapnia. W efekcie, skurcz mięśnia jest osłabiony, mimo że inne procesy działają prawidłowo.
• Wytwarzania reaktywnych form tlenu (ROS): ROS mogą uszkadzać białka mięśniowe, w tym troponinę, co zmniejsza ich zdolność do wiązania jonów wapnia. To prowadzi do zmniejszenia efektywności skurczu mięśnia.

Cykl Mostka Miozynowego a Zmęczenie Obwodowe: Przyczyny i Skutki

Cykl mostka miozynowego to proces, w którym głowy miozyny wiążą się z aktyną, co generuje siłę skurczu mięśnia. Każdy cykl wymaga energii w postaci ATP, który jest rozkładany, uwalniając fosforany. Zaburzenia w tym procesie mogą znacząco wpływać na zdolność mięśni do generowania siły.

Dwa główne mechanizmy, które mogą zaburzać cykl mostka miozynowego, to:

• Akumulacja metabolitów: Nagromadzenie fosforanów może hamować cykl mostka miozynowego, co prowadzi do zmniejszenia siły generowanej przez mięśnie. Proces ten może być jednym z pierwszych, który prowadzi do zmęczenia obwodowego podczas intensywnego wysiłku.
• Uszkodzenia włókien mięśniowych: Uszkodzenia miofibryli i cytoszkieletu, które są odpowiedzialne za przenoszenie siły, mogą zakłócać cały cykl mostka miozynowego. To prowadzi do zmniejszenia efektywności skurczu mięśnia i osłabienia wydajności mięśniowej.

Wpływ Zmęczenia Obwodowego na Trening Siłowy i Regenerację Mięśni

Zmęczenie Obwodowe w Trakcie Treningu: Jak Wpływa na Wydajność i Hipertrofię?

Podczas treningu siłowego, zmęczenie obwodowe może prowadzić do szybszego angażowania włókien mięśniowych typu II, które są odpowiedzialne za generowanie największej siły. W przypadku pracy z mniejszymi obciążeniami, zmęczenie obwodowe może wymusić na organizmie rekrutację dodatkowych jednostek motorycznych, co prowadzi do pełniejszej stymulacji mięśni i może sprzyjać hipertrofii.

Jednakże, nadmierne zmęczenie obwodowe może prowadzić do osłabienia mięśni i wydłużenia czasu regeneracji, co negatywnie wpływa na dalszy progres treningowy. Dlatego ważne jest, aby kontrolować poziom zmęczenia i unikać sytuacji, w których zmęczenie obwodowe staje się czynnikiem ograniczającym wydajność treningową.

Zmęczenie Obwodowe po Treningu – Uszkodzenia Mięśni i Ich Wpływ na Regenerację

Zmęczenie obwodowe po zakończeniu treningu często prowadzi do uszkodzeń mięśni, które mogą wpływać na zdolność do generowania siły i wydłużać czas potrzebny na regenerację. Uszkodzenia te mogą objawiać się w postaci opóźnionej bolesności mięśniowej (DOMS), która jest wynikiem mikrourazów włókien mięśniowych powstałych podczas intensywnego wysiłku fizycznego.

Stres Oksydacyjny i Procesy Naprawcze po Uszkodzeniach Mięśniowych

Uszkodzenia mięśni, wynikające ze zmęczenia obwodowego, są związane z procesem stresu oksydacyjnego, który może hamować tempo syntezy białek mięśniowych. Wydłuża to czas potrzebny na regenerację oraz ogranicza potencjał rozwoju mięśni, co jest szczególnie niekorzystne dla sportowców dążących do zwiększenia masy mięśniowej.

Rodzaje Uszkodzeń Mięśni po Treningu: Skutki dla Siły i Wytrzymałości

Uszkodzenia mięśni mogą przyjmować różne formy, od niewielkich mikrourazów, które mogą być stosunkowo szybko naprawione, po poważniejsze uszkodzenia, które mogą prowadzić do nekrozy włókien mięśniowych. W przypadku poważnych uszkodzeń, mięsień potrzebuje znacznie więcej czasu na regenerację, co może znacząco wpłynąć na zdolność do kontynuowania intensywnych treningów w krótkim czasie.

Zbyt częste i intensywne uszkodzenia mięśni, spowodowane zmęczeniem obwodowym, mogą ograniczać możliwości rozwoju siły i wytrzymałości, a także zwiększać ryzyko kontuzji.

Różnice Między Zmęczeniem Obwodowym a Centralnym – Kluczowe Aspekty

Zmęczenie Centralne vs. Obwodowe: Różnice, Wpływ na Mięśnie i Trening

Zmęczenie centralne dotyczy procesów zachodzących w ośrodkowym układzie nerwowym, głównie w mózgu i rdzeniu kręgowym, i wpływa na zdolność do aktywacji jednostek motorycznych. Zmęczenie to może prowadzić do ograniczenia aktywacji włókien mięśniowych typu II, co jest szczególnie widoczne podczas długotrwałego wysiłku aerobowego.

Zmęczenie obwodowe natomiast dotyczy bezpośrednio pracujących mięśni i wynika z zaburzeń na poziomie komórkowym. W momencie wystąpienia zmęczenia obwodowego, organizm może skutecznie aktywować włókna mięśniowe jednostek wysokoprogowych, co pozwala na utrzymanie siły mięśniowej mimo osłabienia włókien jednostek niskoprogowych.

Różnice te mają kluczowe znaczenie dla planowania treningu oraz zarządzania regeneracją, gdyż zmęczenie centralne i obwodowe mogą wpływać na organizm w różny sposób.

Zarządzanie Zmęczeniem Obwodowym dla Optymalizacji Wyników Treningowych

1. Zmęczenie obwodowe to stan, w którym mięśnie tracą zdolność do generowania siły, niezależnie od sygnałów z ośrodkowego układu nerwowego. Występuje ono w mięśniach i dotyczy struktur komórkowych, które są bezpośrednio zaangażowane w generowanie siły.
2. Mechanizmy i obszary zmęczenia obwodowego obejmują zaburzenia w błonie komórkowej, sprzężeniu wzbudzająco-skurczowym, wrażliwości włókien mięśniowych na jony wapnia oraz cyklu mostka miozynowego. Każdy z tych mechanizmów może prowadzić do osłabienia siły mięśniowej.
3. Wpływ zmęczenia obwodowego na trening może być dwojaki: z jednej strony może sprzyjać hipertrofii poprzez zwiększoną rekrutację jednostek motorycznych, z drugiej strony nadmierne zmęczenie może prowadzić do uszkodzeń mięśni i wydłużonego czasu regeneracji.
4. Zmęczenie obwodowe po wysiłku jest związane z uszkodzeniami mięśni, które mogą znacząco wpłynąć na zdolność do dalszego treningu i wymagać długiego czasu na pełną regenerację. Niewłaściwe zarządzanie zmęczeniem może prowadzić do przetrenowania i ograniczenia postępów treningowych.
5. Różnice między zmęczeniem centralnym a obwodowym obejmują lokalizację, wpływ na włókna mięśniowe oraz zasięg oddziaływania. Zmęczenie centralne dotyczy całego organizmu, podczas gdy zmęczenie obwodowe jest specyficzne dla zaangażowanych mięśni.

Najczęstsze Pytania i Odpowiedzi (FAQ)

1. Czym jest zmęczenie obwodowe?

Zmęczenie obwodowe to spadek zdolności mięśni do generowania siły, niezależnie od sygnałów przekazywanych przez ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Dotyczy ono procesów zachodzących wewnątrz włókien mięśniowych, takich jak produkcja energii, przewodzenie impulsów nerwowych i zdolność do skurczu mięśni. Zjawisko to występuje w mięśniach i może być wynikiem różnych mechanizmów, takich jak akumulacja metabolitów czy uszkodzenia komórek mięśniowych.

2. Jakie są główne przyczyny zmęczenia obwodowego?

Główne przyczyny zmęczenia obwodowego to:

• Ograniczenie aktywacji włókien mięśniowych: Spowodowane zmniejszoną wrażliwością włókien na sygnały nerwowe.
• Ograniczenie zdolności włókien mięśniowych do generowania siły: Wynika z nagromadzenia metabolitów, takich jak jony wodoru i fosforany, które wpływają na funkcjonowanie mięśni.
• Zaburzenia sprzężenia wzbudzająco-skurczowego: Zakłócenia w procesie przekazywania impulsów nerwowych do mięśni, co wpływa na skurcz.
• Uszkodzenia błony komórkowej i cyklu mostka miozynowego: Prowadzą do zmniejszenia wydajności mięśniowej.

3. Jak zmęczenie obwodowe wpływa na trening siłowy?

Zmęczenie obwodowe może wpływać na trening siłowy na kilka sposobów:

• Pozytywnie: Może sprzyjać hipertrofii mięśniowej poprzez zwiększoną rekrutację jednostek motorycznych, co prowadzi do pełniejszej stymulacji mięśni.
• Negatywnie: Nadmierne zmęczenie obwodowe może prowadzić do osłabienia mięśni, wydłużenia czasu regeneracji oraz zwiększenia ryzyka przetrenowania.

4. Jakie są różnice między zmęczeniem obwodowym a zmęczeniem centralnym?

Zmęczenie obwodowe i centralne różnią się głównie miejscem występowania i mechanizmami działania:

• Zmęczenie centralne: Dotyczy ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego) i wpływa na zdolność do aktywacji jednostek motorycznych, szczególnie podczas długotrwałego wysiłku.
• Zmęczenie obwodowe: Występuje bezpośrednio w mięśniach i jest wynikiem procesów na poziomie komórkowym, które ograniczają zdolność mięśni do generowania siły.

5. Czy zmęczenie obwodowe jest korzystne dla rozwoju mięśni?

Zmęczenie obwodowe może być korzystne dla rozwoju mięśni, jeśli jest odpowiednio zarządzane. Zwiększona rekrutacja jednostek motorycznych podczas zmęczenia obwodowego może prowadzić do pełniejszej stymulacji mięśni, co sprzyja hipertrofii. Jednak nadmierne zmęczenie, które prowadzi do uszkodzeń mięśni i wydłużonego czasu regeneracji, może negatywnie wpłynąć na rozwój mięśni.

6. Jak zarządzać zmęczeniem obwodowym, aby uniknąć przetrenowania?

Aby uniknąć przetrenowania i skutecznie zarządzać zmęczeniem obwodowym:

• Monitoruj intensywność treningu: Regularnie oceniaj poziom zmęczenia i dostosowuj intensywność ćwiczeń.
• Zadbaj o odpowiednią regenerację: Zapewnij odpowiednią ilość snu, zbilansowaną dietę i odpowiednią suplementację, aby wspomóc procesy naprawcze mięśni.
• Wprowadzaj zmiany w treningu: Zmieniaj rodzaje ćwiczeń, obciążenia i objętość treningową, aby unikać nadmiernego zmęczenia tych samych grup mięśniowych.
• Słuchaj swojego ciała: Unikaj ignorowania sygnałów zmęczenia i bólu, które mogą wskazywać na potrzebę odpoczynku.

7. Czy zmęczenie obwodowe jest trwałe?

Zmęczenie obwodowe nie jest trwałe, ale jego skutki mogą się utrzymywać przez różny okres czasu w zależności od stopnia zmęczenia i uszkodzeń mięśni. Odpowiednia regeneracja i właściwe zarządzanie treningiem mogą pomóc w szybkim przywróceniu pełnej wydolności mięśniowej.

8. Jakie są symptomy zmęczenia obwodowego?

Symptomy zmęczenia obwodowego mogą obejmować:

• Zmniejszenie siły mięśniowej
• Trudności w wykonaniu kolejnych powtórzeń lub serii
• Uczucie „palącego” bólu w mięśniach
• Wzrost opóźnionej bolesności mięśniowej (DOMS) po treningu

Rozpoznanie tych objawów może pomóc w lepszym zarządzaniu intensywnością treningu i regeneracją.

9. Czy zmęczenie obwodowe może prowadzić do kontuzji?

Tak, zmęczenie obwodowe może zwiększać ryzyko kontuzji, szczególnie jeśli jest związane z nadmiernym obciążeniem i brakiem odpowiedniej regeneracji. Uszkodzenia włókien mięśniowych oraz zaburzenia w cyklu mostka miozynowego mogą prowadzić do przeciążeń i urazów mięśni oraz stawów.

10. Jak zmniejszyć ryzyko zmęczenia obwodowego?

Aby zmniejszyć ryzyko zmęczenia obwodowego:

• Stosuj progresję w treningu: Stopniowo zwiększaj obciążenia i intensywność ćwiczeń.
• Wprowadź odpowiednią periodyzację: Zmieniaj cykle treningowe, aby unikać nadmiernego obciążenia tych samych grup mięśniowych.
• Dostosuj dietę i suplementację: Upewnij się, że dostarczasz organizmowi odpowiednią ilość energii, białka oraz mikroelementów, aby wspierać regenerację.
• Odpoczywaj: Regularnie planuj dni wolne od treningu i korzystaj z technik regeneracyjnych, takich jak masaże, stretching i relaksacja.

Podsumowanie

Zmęczenie obwodowe jest kluczowym aspektem, który wpływa na wydajność mięśniową zarówno podczas treningu, jak i po jego zakończeniu. Zrozumienie mechanizmów, które prowadzą do zmęczenia obwodowego, oraz umiejętne zarządzanie tym zmęczeniem, pozwala na optymalizację wyników treningowych i minimalizację ryzyka kontuzji. Współdziałanie z odpowiednimi technikami regeneracyjnymi, monitorowanie intensywności treningów i uwzględnienie różnic między zmęczeniem obwodowym a centralnym są kluczowe dla osiągnięcia sukcesu sportowego. Ostatecznie, odpowiednie zarządzanie zmęczeniem obwodowym prowadzi do lepszego rozwoju mięśni, zwiększenia siły i wytrzymałości oraz poprawy ogólnej wydolności fizycznej.

Jeśli szukasz trenera personalnego w Lublinie lub trenera personalnego online, aby ułożyć plan treningowy lub dietę online, zapoznaj się z moimi usługami. Jako Dietetyk Online, gwarantuję profesjonalne podejście i indywidualnie dostosowane rozwiązania, które pomogą Ci osiągnąć Twoje cele zdrowotne i fitness.

Bibliografia:

1. Place N., Yamada T., Bruton J. D., Westerblad H., Muscle fatigue: from observations in humans to underlying mechanisms studied in intact single muscle fibres, „European Journal of Applied Physiology” 2010, 110(1), s. 1–15, DOI: https://doi.org/10.1007/s00421-010-1480-0.
2. Fitts R. H., The cross-bridge cycle and skeletal muscle fatigue, „Journal of Applied Physiology” 2008, 104(2), s. 551–558, DOI: https://doi.org/10.1152/japplphysiol.01200.2007.
3. McFadden L. K., McComas A. J., Late depression of muscle excitability in humans after fatiguing stimulation, „The Journal of Physiology” 1996, 496(Pt 3), s. 851–855, DOI: https://doi.org/10.1113/jphysiol.1996.sp021732.
4. Piitulainen H., Komi P., Linnamo V., Avela J., Sarcolemmal excitability as investigated with M-waves after eccentric exercise in humans, „Journal of Electromyography and Kinesiology” 2008, 18(4), s. 672–681, DOI: https://doi.org/10.1016/j.jelekin.2007.01.004.
5. Debold E. P., Potential molecular mechanisms underlying muscle fatigue mediated by reactive oxygen and nitrogen species, „Frontiers in Physiology” 2015, 6, 239, DOI: https://doi.org/10.3389/fphys.2015.00239.
6. Gissel H., The role of Ca2+ in muscle cell damage, „Annals of the New York Academy of Sciences” 2005, 1066, s. 166–180, DOI: https://doi.org/10.1196/annals.1363.013.
7. Balog E. M., Excitation-contraction coupling and minor triadic proteins in low-frequency fatigue, „Exercise and Sport Sciences Reviews” 2010, 38(3), s. 135–142, DOI: https://doi.org/10.1097/JES.0b013e3181e3734d.
8. Allen D. G., Lamb G. D., Westerblad H., Impaired calcium release during fatigue, „Journal of Applied Physiology” 2008, 104(1), s. 296–305, DOI: https://doi.org/10.1152/japplphysiol.00908.2007.
9. Debold E. P., Decreased myofilament calcium sensitivity plays a significant role in muscle fatigue, „Exercise and Sport Sciences Reviews” 2016, 44(4), s. 144–149, DOI: https://doi.org/10.1249/JES.0000000000000089.
10. Westerblad H., Lännergren J., Changes of the force-velocity relation, isometric tension and relaxation rate during fatigue in intact, single fibres of Xenopus skeletal muscle, „The Journal of Muscle Research and Cell Motility” 1994, 15(3), s. 287–298, DOI: https://doi.org/10.1007/BF00123481.
11. Adam A., De Luca C. J., Recruitment order of motor units in human vastus lateralis muscle is maintained during fatiguing contractions, „Journal of Neurophysiology” 2003, 90(5), s. 2919–2927, DOI: https://doi.org/10.1152/jn.00179.2003.
12. Takegaki J., Ogasawara R., Tamura Y. et al., Repeated bouts of resistance exercise with short recovery periods activates mTOR signaling, but not protein synthesis, in mouse skeletal muscle, „Physiological Reports” 2017, 5(22), e13515, DOI: https://doi.org/10.14814/phy2.13515.
13. Damas F., Phillips S. M., Libardi C. A., Vechin F. C., Lixandrão M. E., Jannig P. R., Luiz A R Costa L. A. R., Bacurau A. V., Snijders T., Parise G., Tricoli V., Roschel H., Ugrinowitsch C., Resistance training-induced changes in integrated myofibrillar protein synthesis are related to hypertrophy only after attenuation of muscle damage, „The Journal of Physiology” 2016, 594(18), s. 5209–5222, DOI: https://doi.org/10.1113/JP272472.
14. Järvinen T. A. H., Järvinen T. L. N., Kääriäinen M., Kalimo H., Järvinen M., Muscle injuries: biology and treatment, „The American Journal of Sports Medicine” 2005, 33(5), s. 745–764, DOI: https://doi.org/10.1177/0363546505274714.
15. Hyldahl R. D., Hubal M. J., Lengthening our perspective: morphological, cellular, and molecular responses to eccentric exercise, „Muscle & Nerve” 2014, 49(2), s. 155–170, DOI: https://doi.org/10.1002/mus.24077.
16. Abigail L. M., Michael K., The breaking and making of healthy adult human skeletal muscle in vivo, „Skeletal Muscle” 2017, 7(1), 24, DOI: https://doi.org/10.1186/s13395-017-0142-x.
17. Głuchowski, P., Vademecum Hipertrofii TOM I – od komórki mięśniowej.

Uszkodzenia Mięśni: Czy są Konieczne w Procesie Budowy Masy Mięśniowej?

Kluczowe Czynniki Wzrostu Mięśni: Analiza Mechanizmów Hipertrofii